Μπογκοτά, Κολομβία – Μια ομάδα τριάντα μαθητών γυμνασίου χαμογελούν νευρικά, ενώ ένα βίντεο παίζεται στην τάξη. Κουνιούνται αδέξια στις καρέκλες τους αλλά δεν μπορούν να πάρουν τα μάτια τους από την οθόνη.
Παρακολουθούν μια διαφήμιση προφυλακτικών από την Αυστραλία. Παρουσιάζει ένα ελκυστικό νεαρό ζευγάρι που κάνει σεξ σε ένα φαρμακείο καθώς δοκιμάζουν νέες μάρκες προφυλακτικών. Οι αυστραλιανοί λογοκριτές το απαγόρευσαν το 2013, επειδή ήταν υπερβολικά λεπτομερές. Για αυτά τα παιδιά ηλικίας 16 έως 18 ετών, είναι απλά άλλη μια κανονική μέρα στην τάξη σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης του κ. Μπερμούντεζ.
«Προσπαθώ να σκεφτώ πώς διαφέρουν οι στάσεις απέναντι στο σεξ σε όλο τον κόσμο. Στη Λατινική Αμερική, ο φόβος της εγκυμοσύνης χρησιμοποιείται ως μέσο αποτροπής και στις δυτικές κοινωνίες υπάρχει επίσης ένα στοιχείο φόβου αλλά το σεξ απεικονίζεται επίσης ως κάτι ευχάριστο», δήλωσε ο καθηγητής των κοινωνικών επιστημών, Λουίς Μιγκουέλ Μπερμούντες, στο NBC News.
Το 2010, ο Μπερμούντεζ, 35 ετών, εγκατέλειψε τον ιδιωτικό τομέα για να αναλάβει μια θέση σε ένα από τα παλαιότερα και μεγαλύτερα δημόσια σχολεία της Μπογκοτά. Η σχολή Gerardo Paredes βρίσκεται στη Σούντα, μια φτωχή γειτονιά με περισσότερους από 4.000 μαθητές. Το πρώτο του καθήκον ήταν να ασχοληθεί με το μεγαλύτερο πρόβλημα του σχολείου, αυτό της εφηβικής εγκυμοσύνης. Το σχολείο είχε μερικά από τα υψηλότερα ποσοστά στην Κολομβία.
«Ήταν συνηθισμένο να βλέπουμε 14χρονα έγκυες κοπέλες να φτάνουν στην τάξη. Η εκπαίδευσή τους πρακτικά τελείωνε εκεί και έμεναν με πολύ λίγες προοπτικές. Μερικά από τα κορίτσια είχαν δύο μωρά μέχρι τα 16 και ανησυχούσα για το μέλλον τους», δήλωσε ο Μπερμούντεζ.
Η Κολομβία έχει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά εφηβικής εγκυμοσύνης στη Λατινική Αμερική. Σύμφωνα με στοιχεία της κυβέρνησης, ένα στα πέντε κορίτσια ηλικίας μεταξύ 15 και 19 ετών είναι ή ήταν έγκυος.
Ο Μπερμούζ κάλεσε τους γονείς, τους δασκάλους και τους αρμοδίους των συμβουλίων να βοηθήσουν στην ανάπτυξη ενός πρωτοποριακού προγράμματος σεξουαλικής αγωγής για το σχολείο του. Αγνόησαν το βασικό δόγμα της θρησκείας και ξεκίνησαν από την αρχή, δίνοντας προτεραιότητα σε θέματα όπως η σεξουαλική ποικιλομορφία, τα ανθρώπινα δικαιώματα και η επιθυμία.
«Είπα ότι πρέπει να μιλάμε ειλικρινά και ανοιχτά για το σεξ», θυμάται ο Μπερμούντεζ. «Χρειαζόμασταν μια διαφορετική προσέγγιση. Αυτά τα παιδιά δεν έχουν άγνοια, ξέρουν πολλά περισσότερα για το σεξ από αυτά που πιστεύουμε!» είπε.
Τα μαθήματα είχαν άμεση επιτυχία στους μαθητές. Για πρώτη φορά στις νεαρές ζωές τους, μπορούσαν να μιλήσουν ανοιχτά για όλες τις πτυχές της σεξουαλικότητας, της γονιμότητας, των δικαιωμάτων LGBTQ και του σεξ. Μετά από μόλις πέντε χρόνια το πρόγραμμα είναι τόσο πετυχημένο, που έχει εξαλείψει εντελώς τις εφηβικές εγκυμοσύνες στο σχολείο.
«Το 2011 είχαμε περίπου 70 εγκυμοσύνες ετησίως και φέτος έχουμε μηδέν. Δεν έχουμε πλέον έγκυες μαθήτριες – ούτε καν μία», δήλωσε με υπερηφάνεια ο Μπερμούντεζ. Πρόκειται για ένα αξιοσημείωτο επίτευγμα, δεδομένου ότι 314 κορίτσια ηλικίας 10-14 ετών έμειναν έγκυες στην Μπογκοτά μόνο πέρυσι.
«Δε λέμε στους μαθητές ότι είναι κακό να έχουν σεξουαλικές σχέσεις με τον σύντροφό τους – αυτό είναι μία πραγματικότητα, συμβαίνει», δήλωσε ο Μπερμούντεζ. «Αλλά ούτε τους ενθαρρύνουμε να κάνουν σεξ. Όλα έχουν να κάνουν με την υπευθυνότητα, το (μελλοντικό) σχεδιασμό και τον αλληλοσεβασμό».
Μια από τις πρωτοτυπίες που εφαρμόστηκαν είναι το να δίνεται στους μαθητές ο λόγος για το πώς δομείται το πρόγραμμα. «Ποτέ στο παρελθόν στην Κολομβία δεν υπήρξε τάξη σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης που να επικεντρώνεται αποκλειστικά στην πρόληψη και την ευχαρίστηση, αντί για τις ηθικές και θρησκευτικές πεποιθήσεις». Είπε ο Μπερμούντεζ.
Η τάξη έχει ενώσει τόσο τα κορίτσια όσο και τα αγόρια, στο να καταδικάζουν τους ρόλους με βάση το φύλο και τη βία κατά των γυναικών, ένα τεράστιο κοινωνικό πρόβλημα στη Λατινική Αμερική. Κατά τη διάρκεια των μαθημάτων οι μαθητές μαθαίνουν να σέβονται ο-η ένας-μία τον-την άλλον-η και το σώμα τους ως ίσους.
«Συμπεριλαμβάνουμε τα αγόρια στα στατιστικά στοιχεία για την εγκυμοσύνη, δεν είναι μόνο ευθύνη των κοριτσιών. Μόνο και μόνο επειδή τα αγόρια ζουν σε μια ανδροκρατούμενη κουλτούρα, αυτές οι ιδέες δεν υιοθετούνται σε αυτή την τάξη», δήλωσε ο Μπερμούντεζ.
Είναι 10:30 π.μ. και ο Μπερμούντεζ φτάνει για το πρώτο μάθημα της ημέρας του ντυμένος με τζιν, αθλητικά παπούτσια και ένα φωτεινό, άψογο λευκό παλτό διδασκαλίας. Το μικρό του όνομα είναι ραμμένο στην τσέπη. Ο Μπερμούντεζ θέλει τους μαθητές να τον δουν ως προσιτό – όχι απόμακρο.
Δεν υπάρχουν άδεια καθίσματα και οι μαθητές κάθονται σε πλήρη σιωπή καθώς ο δάσκαλός απευθύνεται στην τάξη. «Σήμερα πρόκειται να μιλήσουμε για διπλά πρότυπα (στάνταρντ) και αρσενικά και θηλυκά στερεότυπα», ανακοινώνει με φιλική φωνή.
«Τι λένε οι άνθρωποι αν ένα αγόρι δεν έχει κοπέλα μέχρι τα 16 ή 17 ή αν έχει ένα σκουλαρίκι (piercing);» ρωτά ο Μπερμούντεζ.
«Λένε ότι είσαι ομοφυλόφιλος και όχι πραγματικός άνδρας», απάντησε ένα από τα κορίτσια.
«Και τι γίνεται αν είσαι κορίτσι και απλά ρωτάς κάποιον για συμβουλές σχετικά με την αντισύλληψη ή ακόμα και αν μείνεις έγκυος;» συνέχισε.
Ένας μαθητής σηκώνει το χέρι του και απαντά με ειλικρίνεια. «Είσαι μία πουτάνα (puta)» – ένας υποτιμητικός όρος για μια πόρνη που χρησιμοποιείται ευρέως για να δυσφημίσει τις γυναίκες στη Λατινική Αμερική. «και δεν κάνει λάθος», εξηγεί ο Μπερμούντεζ καθώς περιγράφει τον άσχημο όρο στον πίνακα.
Κανένας από τους μαθητές δεν γελάει – υπάρχουν αρκετοί αναστεναγμοί και κάποιοι κουνούν τα κεφάλια τους με αηδία, ίσως συνειδητοποιώντας πόσο άδικα αντιμετωπίζονται τα κορίτσια στην αντρικά κυριαρχούμενη (σ.σ. μάτσο) κουλτούρα της Κολομβίας.
Σύμφωνα με τη νομοθεσία της Κολομβίας, τα κορίτσια ηλικίας 14 ετών και άνω μπορούν να κάνουν τις δικές τους επιλογές σε σχέση με τη σεξουαλική υγεία. Έχουν το δικαίωμα να ζητούν ανεξάρτητες συμβουλές από ειδικούς σχετικά με την αναπαραγωγή, την αντισύλληψη και τη γονιμότητα χωρίς τη συγκατάθεση ενός ενήλικα.
Αλλά κατά τη διάρκεια των μαθημάτων προέκυψε ότι πολλά κορίτσια αντιμετωπίστηκαν άσχημα όταν ζήτησαν ιατρικές συμβουλές.
«Οι γιατροί τους είπαν ότι έπρεπε να πάνε πίσω με τους γονείς τους. Στα κορίτσια γινόταν κήρυγμα για την ηθική τους και τους είπαν ότι έπρεπε να διαβάζουν. Αν πήγαιναν στο φαρμακείο, προσπάθησαν να τους ντροπιάσουν μπροστά σε άλλους πελάτες». Ο Μπερμούντεζ δήλωσε στο NBC News.
Αυτή η απόπειρα δημόσιας ταπείνωσης δεν πέτυχε. Αντ ‘αυτού, ενδυνάμωσε τα κορίτσια να αντιταχθούν στις αρχές. Επέστρεψαν στις κλινικές με τους φίλους τους και εξήγησαν ότι ήξεραν τα δικαιώματά τους. Αυτή η πράξη γυναικείας ενότητας όμως δεν έτυχε αποδοχής.
«Απειλήθηκαν και τους είπαν να φύγουν και ότι εάν επέστρεφαν, το προσωπικό του φαρμακείου ή ο γιατρός θα το έλεγαν στους γονείς τους», είπε ο Μπερμούζ. «Ο πολιτισμός μας δεν αποδέχεται την ποικιλομορφία».
Οι επιτυχίες στο γυμνάσιο Gerardo Paredes δεν έχουν επαναληφθεί αλλού στην Μπογκοτά. Σύμφωνα με τις στατιστικές του συμβουλίου, μεταξύ του 2012 και του 2015 ο αριθμός των εφηβικών εγκυμοσυνών στην πρωτεύουσα αυξήθηκε κατά 106%. Κανένα άλλο σχολείο στη χώρα δεν έχει διδάξει παρόμοιο πρόγραμμα από φόβο μήπως προσβάλλει την εκκλησία ή τους συντηρητικούς γονείς.
“Κάποιοι γονείς μας έχουν ονομάσει χίπις και ανήθικους”, είπε γελώντας ο Μπερμούντεζ. “Αλλά είμαστε πολύ περήφανοι για το τι έχουμε επιτύχει, θα συνεχίσω να πηγαίνω γιατί δεν υπάρχει κανένα άλλο πρόγραμμα σαν αυτό στη Λατινική Αμερική και είμαι παθιασμένος με το να το μεταφέρω και σε άλλα σχολεία σε εθνικό και διεθνές επίπεδο”.
Η επιτυχία του δεν έχει περάσει απαρατήρητη. Νωρίτερα φέτος ο πρόεδρος Juan Manuel Santos ονόμασε τον Μπερμούντεζ ως τον καλύτερο δάσκαλο της Κολομβίας και επαίνεσε τις προσπάθειές του για την εξάλειψη των εφηβικών κυήσεων στο σχολείο του.
Πίσω στην τάξη, ενώ χτυπά το κουδούνι για το μεσημεριανό γεύμα, οι μαθητές ξεσπούν αυθόρμητα σε χειροκροτήματα για το δημοφιλή δάσκαλό τους.
Στέκονται γύρω από το δάσκαλό τους με χαμόγελα, γεμάτοι ενέργεια και ενθουσιασμό. Αναζητούν τις συμβουλές του για όλα τα προβλήματα που σχετίζονται με το σπίτι και το σχολείο.
«Δεν είμαι ποτέ εκτός καθήκοντος, αλλά δεν μπορώ να παραπονεθώ», είπε. «Οι μαθητές μου είναι ένα παράδειγμα για τον υπόλοιπο κόσμο και έχουμε δείξει ότι ακόμα και στις φτωχότερες περιοχές, μπορείτε να επιτύχετε σπουδαία πράγματα με λιγοστούς πόρους.
Πηγή: NBC NEWS
Μετάφραση, επιμέλεια Προφυλακτικά.gr
Αφήστε ένα σχόλιο